‘Ik raakte tijdens mijn scheiding op mijn werk aan het wankelen’, zegt Yorick Saeijs. Hij werkte destijds, een jaar of tien geleden, in het onderwijs. ‘Het was helemaal geen vechtscheiding, maar er kwam gewoon te veel tegelijk op me af. Je moet de scheiding zelf regelen, met alle papierwerk en afspraken. Er moet een woning komen. Gesprekken met een mediator. Mentaal ben je bezig met de financiële gevolgen. Emoties gieren door je heen… De impact van al die dingen bij elkaar is enorm. De stress en de slapeloze nachten tikken intussen aan.’
In de praktijk proberen de meeste werknemers ‘maar gewoon door te zetten’, zegt hij. ‘Je hoopt er maar het beste van. Hoopt dat je niet instort. Maar de focus verdwijnt, de foutenmarge stijgt. Je capaciteit om te plannen daalt.’
Verzuim 45 procent hoger
Die periode maakte zoveel indruk op hem, dat hij zijn baan in het onderwijs opzegde om het bureau Werk & Scheiding te beginnen. Hij begeleidt werknemers rond een scheiding en helpt hen aan het werk te blijven of te re-integreren. En dat is maar al te vaak nodig, zegt hij: ‘20 procent van de werkenden heeft binnen een jaar na het begin van de scheidingsprocedure last van burn-outklachten.’
Esther Kluwer werkt aan de Universiteit Utrecht en is bijzonder hoogleraar duurzame relaties en welzijn aan de Radboud Universiteit. Zij ziet dat een scheiding doorwerkt in de inzetbaarheid. ‘Het verzuim bij mensen in scheiding ligt 45 procent hoger dan bij mensen die niet gescheiden zijn. Dat vertaalt zich in gemiddeld 5 dagen extra verzuim.’
Problemen bij vrouwen vaak groter
Verbaasd is ze daar niet over, zegt Kluwer, want een scheiding is ‘een life event met een enorme impact op je welzijn’. Een emotionele achtbaan, vergelijkbaar met een rouwproces, noemt ze het. ‘Dat raakt onherroepelijk je welbevinden, vooral wanneer er kinderen bij betrokken zijn. Het is zodanig belastend dat je langdurig kunt uitvallen. Dit geldt overigens net zo goed voor mensen die zelf het initiatief voor de scheiding nemen. Scheiden doe je nooit voor je plezier.’
Kluwer benadrukt dat de mensen die doorwerken vaak toch ‘verminderd inzetbaar en aanwezig’ zijn. ‘Het doet iets met je, met iedereen, of je wilt of niet.’
Volgens de hoogleraar komen vrouwen vaker in de problemen tijdens een breuk. Dat komt omdat zij in veel gevallen de zorg hebben over kinderen, wat enerzijds fysiek iets vergt (brengen en ophalen, eten koken, et cetera) en anderzijds geestelijk doorwerkt, vaak vanwege financiële zorgen en zorgen om het welzijn van de kinderen. ‘Vrouwen hebben vaker een lager inkomen en hebben minder pensioen opgebouwd.’
‘Werk is een bron van herstel’
Toch vindt Saeijs een vaste vrije periode in de cao opnemen voor een scheiding niet nodig. Hij legt het zo uit: ‘Uit onderzoek blijkt dat vrije tijd rond een scheiding niet helpt om het te verwerken. Je gaat thuis zitten piekeren. Daar kom je niet frisser uit. Bovendien ligt er dan een extra grote stapel werk op je te wachten als je weer begint. Het is juist zaak om aan het werk te blijven. Maar dan natuurlijk wel op zo’n manier dat je er niet van onderuitgaat.’
Esther Kluwer vult aan: ‘Werken is een belangrijke bron van herstel. Het geeft houvast en structuur, en daarnaast sociale contacten en een inkomen. Dat helpt bij het vinden van een nieuwe weg en je leven op orde te houden.’
Tekst gaat verder onder de banner.
Werk-privébalans
De hoogleraar plaatst wel een kanttekening over een afspraak in de cao: volgens haar zou die in sommige gevallen wel degelijk behulpzaam kunnen zijn: ‘Het gaat er vooral om dat werknemers wel de mogelijkheid krijgen om rond een scheiding hun zaken te regelen en alle emoties te verwerken. Als je dat kunt organiseren door flexibel te zijn in zo’n periode, is dat heel fijn. Maar in organisaties waar het werk minder flexibiliteit toestaat, zou het wel goed zijn om vast te leggen dat mensen die tijd kunnen nemen. Dat hoeft geen vaste periode te zijn, maar een mogelijkheid waar je een beroep op kunt doen als het nodig is.’
Werkgevers moeten zich kortom vooral flexibel opstellen, zeggen beiden, en de werknemer ‘ruimte geven’, bijvoorbeeld om de taken uit te smeren over meer dagen. Saeijs: ‘Als je tijdens werktijd naar een mediator kunt of een huis kunt bekijken, neemt dat al veel stress weg.’ Daarmee help je zowel de werknemer als de organisatie, want het voorkomt (kostbare) langdurige uitval. Saeijs becijfert de kosten van uitval gemiddeld op 400 euro per dag. ‘Je hebt direct productieverlies. Daarnaast de inzet van een hr-afdeling, een bedrijfsarts, een leidinggevende en eventueel vervanging van de medewerker. Vaak moet je aan minimaal zes weken denken, dus reken maar uit.’
Eigen verantwoordelijkheid bij scheiding
Die ruimte wordt volgens Saeijs ‘steeds vaker’ gegeven, ‘al kan er nog veel verbeteren’. Hij benadrukt dat er twee onmisbare schakels zijn: openheid vanuit de medewerker en een welwillende bedrijfscultuur. ‘Het begint bij de medewerker. Die brengt een privésituatie naar de werkvloer. Je hebt een eigen verantwoordelijkheid, je moet er zelf mee komen. Dat is al lastig genoeg: vaak overschat men zichzelf en wordt de situatie onderschat. Mensen die gaan wankelen hebben het zelf vaak als laatste door – dat gold voor mijzelf ook. Vervolgens kun je niet achteroverleunen en afwachten wat er voor je geregeld wordt. Daarnaast helpt het uiteraard als er een bedrijfscultuur heerst waarin men zich vrij voelt om erover te beginnen.’
Grootste kans op succes geeft ‘een goede communicatie’ tussen werknemer en leidinggevende, zegt Saeijs. ‘Je moet samen kijken wat de situatie nodig heeft om samen productief te blijven. En blijf in gesprek om te kijken wat werkt en wat er bijgesteld moet worden.’
‘Het vraagt iets van beide partijen’
Dat is ook wat Anouk Snoeren, hr-adviseur bij de West-Brabantse onderwijsorganisatie Koraal Onderwijs, die valt onder Stichting Het Driespan, erover zegt. ‘Voor ons is het belangrijk dat medewerkers werkgeluk ervaren en vitaal blijven. Toen een van onze medewerkers het lastig had vanwege een moeilijke scheiding, hebben we geholpen door de ruimte te geven om dingen te regelen. Tegelijk heeft die persoon begeleiding van Werk & Scheiding gekregen. Die hebben we aan boord kunnen houden.’
Ook zij zegt dat het mes aan twee kanten snijdt: ‘Je doet het voor de medewerker én voor de organisatie. Als iemand uitvalt, ben je allebei verder van huis.’ Ze zegt dat de investering in tijd en geld loont, zowel vanuit een menselijk als een zakelijk oogpunt bekeken.
Snoeren noemt ‘transparant met elkaar in gesprek gaan’ een voorwaarde voor succes. ‘Het is soms lastig een oplossing te vinden voor een praktische situatie. Het is maatwerk. Dat vraagt iets van beide partijen. Open met elkaar communiceren is essentieel.’
Verzuim rond een scheiding: kosten en aantallenVolgens een recent onderzoek van TNO beëindigen elk jaar zo’n 95.000 stellen, dus 190.000 volwassenen, hun relatie. Dat komt, bij een arbeidsparticipatie van 69 procent, neer op 131.100 werkenden. De meest recente cijfers laten zien dat de arbeidsparticipatie intussen is gestegen. In het tweede kwartaal van 2023 bedroeg die in Nederland volgens het CBS 73,1 procent. Het aantal scheidingen nam iets af naar 88.986 in 2022, ook volgens cijfers van het CBS. Gescheiden werknemers kampen vaker met burn-outklachten (18,9 procent) dan niet-gescheiden werknemers (14,3 procent). Werknemers die in scheiding liggen, verzuimen gemiddeld 21 dagen. Dat zijn er 5 meer dan mensen met een vaste relatie. Werk & Scheiding maakt deze rekensom van de kosten van het verzuim rond scheidingen: 131.000 werkenden x 21 dagen x 400 euro = 1,1 miljard euro per jaar. TNO maakt een andere berekening: 5 dagen extra verzuim x 250 euro aan loonkosten per dag is een jaarlijkse kostenpost van circa 164 miljoen euro. |
| Vraag jij je af of je wel genoeg verdient? Check je salaris in het salariskompas van Intermediair. |
